سردار شهید مهندس سید محسن صفوی

 

 

 

 

شهید سید محسن صفوی ؛ سرداری مؤمن، شجاع، مهربان، خردمند، ولایت‏مدار،آینده‌نگر و دارای نبوغ مهندسی بود. ایمان این شهید بزرگوار را از توکل و اعتمادشدر کارهای بزرگ مهندسی به خدا می‌توان شناخت و شجاعتش را در نهراسیدن از مرگ وحضور در صحنه‌های دشوار دفاع مقدس می‌توان یافت.

 

زندگی نامه

 

اصفهان در سال 1333 هجری شمسی، شاهد ولادت یکی دیگر از رزمندگانراستین سپاه اسلام بود ، سردار شهید سیدمحسن صفوی در روستایی از اطراف اصفهان در خانواده‌ای متدین واصیل چشم به جهان گشود. پس از گذراندن دوران تحصیلات دبستان و دبیرستان ، تحصیلاتدانشگاهی خود را در رشته‌ی راه و ساختمان در اصفهان به پایان رسانید    .

فعالیت‌های سیاسی

از اوایل سال 1350 هجری شمسی، رژیم شاه با ایجاد جو اختناق و مبارزهبا حرکت‌های سیاسی، طرفداران حضرت امام (ره) را تحت تعقیب قرار داد؛ شهید بزرگوارنیز از جمله مبارزانی بود که بدون وابستگی به گروه‌های خاص و با انگیزه و بینشاسلامی و تبعیت از ولایت فقیه فعالیت‌های سیاسی خود را در اصفهان و روستاهای اطرافآن آغاز نمود و به سرعت دامنه‌ی فعالیتش را گسترش داد.
سردار صفوی با شهید مظلوم بهشتی ارتباط نزدیک داشت و به دلیلبرخورداری از روحیه‌ی شجاعت و شهامت در درگیری‌ها و عملیات نظامی با چند تن ازبرادران هم‌رزم خود در حرکت‌های مخفی پیش از انقلاب فعالانه عمل می‌کرد به طوری‌کهدر درگیری‌ها و عملیات نظامی اوایل سال 1356، مسئولیت تهیه‌ی مواد منجره و سلاح بهعهده‌ی او بود و در این جهت، سفرهایی به مراکز و توابع استان‌های همدان، کردستان وچند استان دیگر داشت.
بلندی همت به‌همراه پشتکار و تلاش همه‌جانبه در هر کار، آمادگی برایپذیرش و انجام مأموریت، خلاقیت و ابتکار در امور، صبر و استقامت، توکل به خدا و اعتمادبه نفس و بسیاری از خصال اررزشمند دیگر باعث برخورداری ایشان از صبغه‌ای الهی وآراستن عمر پرثمرش به حیاتی طیبه شده بود.
شهید بزرگوار به‌خاطر علاقه‌ی ویژه به روحانیت و امام خمینی (ره) به فراگیریدروس حوزوی روی آورد و زندگی طلبگی را برگزید تا بتواند هرچه سریع‌تر معارف اسلامیرا کسب کند. با شروع جنگ تحمیلی حوزه‌ی علمیه را رها کرد و حوزه‌ی دفاع مکتبی راانتخاب نمود.

 

پس از پیروزی انقلاب
شهید صفوی پس از پیروزی انقلاب اسلامی طی حکمی مأمور تشکیل کمیته‌یانقلاب اسلامی در شهرستان‌های شهرضا و سمیرم شد و با راه‌اندازی سپاه پاسداران در دوشهر مذکور فرماندهی این نهاد مقدس را بر عهده گرفت. با توجه به حضور خوانین ومسأله‌سازی آن‌ها در منطقه، با همکاری روحانیت منطقه، برادران حزب‌اللهی را سازمان‌دهیکرد و سپاه را در این دو شهر تشکیل داد و تا مدت‌ها فرماندهی سپاه شهرهای یاد شدهرا به عهده داشت.
مدتی بعد به‌عنوان مسئول مهندسی وزارت سپاه در استان اصفهان انتخاب شد. کسانی که از نزدیک با او آشنا هستند تلاش پیگیر و شبانه‌روزی او را درامر احداث اردوگاه‌های قدس و سایر کارهای مهندسی استان فراموش نکرده‌اند. در اینزمان ارتباط سردار شهید با جنگ بیش‌تر شد و سعی می‌کرد در پشتیبانی تخصصی رزمییگان‌های استان از هیچ تلاشی فروگذار نکند و در مواقع عملیات نیز عموماً در جبههحضور می‌یافت.

 

حضور مستمر در جبهه و فرماندهی قرارگاه صراط‌المستقیم
بعد از مدتی با توجه به لزوم شرکت گسترده‌تر دولت در جنگ، هیأت دولت به‌منظورپشتیبانی فعال‌تر از جنگ طبق مصوبه‌ای، وزارت سپاه را مأمور تأسیس قرارگاهی به‌نامصراط‌المستقیم کرد تا از توان وزارتخانه‌ها درامر جنگ به نحو مطلوب‌تری استفادهکند. مسئولیت این قرارگاه با حکم وزیر وقت سپاه به شهید صفوی محول گردید.
قرارگاه صراط‌المستقیم زیر نظر قرارگاه مهندسی رزمی خاتم‌الانبیا (ص)تمام پروژه‌های مهندسی وزارتخانه‌های مختلف را زیر پوشش خود قرار داد و علاوه بر پشتیبانیآن‌ها، نسبت به حسن اجرای پروژه‌های فوق نیز نظارت فنی می‌کرد؛ نظیر نظارت برتأسیس بیمارستان‌های فاطمه‌ی الزهرا (س) در منطقه‌ی چوبیده، بیمارستان امام علی(ع) آبادان، بیمارستان امام حسین (ع) و چندین بیمارستان دیگر و نیز نظارت بر حسناجرای جاده‌های مهم مواصلاتی مانند امام صادق (ع)، جمهوری اسلامی و… که درسرنوشت جنگ تأثیر به‌سزایی داشتند.
با توجه به دو هویتی بودن قرارگاه مزبور، علاوه بر پشتیبانی و نظارتبر پروژه‌های وزارتخانه‌های شرکت‌کننده در جنگ، نسبت به اجرای پروژه‌های مهم و موردنیاز جبهه نیز با همکاری دو تیپ مهندسی رزمی کوثر و ابوذر و گردان مستقل فاطمه‌یالزهرا (س) اقدام می‌کرد.
احداث جاده‌ها و پل‌های متعدد خاکی در هورها و جزایر خیبر شمالی مانندجاده‌های شهید همت، شهید جولایی، قمر بنی‌هاشم (س) در منتهی‌الیه جزیره‌ی جنوبی واحداث سد خاکی بسیار مهم و استراتژیک فاطمه‌ی الزهرا (س) در منطقه‌ی چوبیده بر رویرودخانه‌ی بهمن‌شیر نزدیک دهانه‌ی خلیج فارس و نیز سایت‌های متعدد موشکی و طراحی وتولید سنگرهای اجتماعی ـ که بعدها از شهادت ایشان به سنگر شهید صفوی معروف شد ـ وهمچنین احداث کانال‌های متعدد دفاعی و مقرهای پشتیبانی و تأمین شن و ماسه موردنیاز کلیه‌ی پروژه‌های جنگ؛ از اهم فعالیت‌ها و تلاش‌های شبانه‌روزی مجموعه‌ی تلاش‌گرانیاست که با مدیریت این شهید بزرگوار باعث پیروزی‌های تعیین‌کننده‌ای در صحنه‌هایدفاع مقدس گردیدند.

 

 

نقش شهید صفوی در مهندسی جنگ نحمیلی

 

 

شهید صفوی در بعد فنی مهندسی جنگ ابتکاراتی نظیر طراحی و ساخت سنگرهایپیش ساخته بتنی شهید صفوی در ابعاد و کاربری های گوناگون، احداث سکوهای موشکیپرتابل، احداث پل های گوناگون، ساخت دکل های دیده بانی با ارتفاع 60 متر(سه برابردکل های دیده بانی معمول) و … دارد، اما مطمئنا ابتکار و توانمندی ایشان درمدیریت ورود دستگاه های دولتی به جبهه بیش از هر موضوعی حائز اهمیت است. 

 

در معرفی ابتکارات شهید صفوی، ابتدا نگاه ایشان به موضوع ابتکاراتمهندسین در جنگ بیان می شود و سپس به شرح ابتکارات شهید صفوی پرداخته می شود.

 

راز موفقیت در کلام شهید صفوی

 

شهید صفوی به ابتکار و خلاقیت در مهندسی جنگ توجه خاص داشت و یکی ازرازهای موفقیت رزمندگان را ابتکارات مهندسین ، در رفع موانع طبیعی و مصنوعی ذکر میکرد. ایشان در آخرین سخنرانی خود در جمع مدیران کل دفاتر مهندسی استان ها و فرماندهانجنگ می گویند :

 

 

یکی از رازهای موفقیت نیروهای الهی اسلام این بوده است که همیشه از نقاطیبه دشمن ضربه وارد نموده، که دشمن تصور نمی کرده از این موانع سرسخت طبیعی بهاضافه موانع ایضایی که او در برابر راه ما گذاشته، مدافعین اسلام بتوانند عبورکنند، و بی تردید نقش مهندسی در این فتوحات اخیر این است که این موانع طبیعی را باتدابیر مهندسی از میان برده. عبور از اروند که دنیا می گوید غیر ممکن است، همانطور که حتی در تحلیل هایشان گفتند و هم اکنون نیز می گویند. مگر با چه چیزی صورت پذیرفت،مگر غیر از این بود که با عمل مهندسی صورت گرفت، البته آن عنایت خدا به جای خود،آن عنایت خدا بحثی است که در آن شک نداریم و بحث راجع به آن از این جلسه خارج است.

 

 

 

1. سنگرهای شهید صفوی

 

 

سرلشگر یحیی رحیم صفوی فرمانده اسبق سپاه درباره سنگرهای شهید صفوی میگویند:

 

 

معمولا توپخانه ها مورد بمباران هواپیماهای دشمن قرار می گرفتند. ازبچه های توپچی تعداد زیادی شهید می شدند و چون توپخانه یک کار فنی و تخصصی است، بهراحتی کسی جایگزین شهدای توپچی نمی شد. این موضوعایشان (شهید صفوی) را بسیار متاثر می نمود. آمد و یک نوع سنگرهایی که، هم اکنون بهاسم سنگر شهید صفوی معروف است، را طراحی و اجرا کرد. این سنگرها مخصوص توپخانه و نیروهاو حتی مهماتشان بود، و طوری ساخته شده بود که ترکش موشک ها و بمباران های هوایی،باعث انفجار گلوله های توپ نشود .

 

 

سردار مهندس عزیزالله پور کاظم در این باره می گوید:

 

 

عملیات کربلای پنج به اتفاق شهید صفوی در دفتر قرارگاه بودیم. ناگهانیکی از فرماندهان طی تماسی با ایشان درخواست احداث سریع سنگر در پنج ضلعی را کرد. ایشان به بنده دستور دادند سریعا محل دو سنگر را آماده کنی تا من همرینگ های بتنی را ارسال کنم. شبانه دو دستگاه سنگر بتنی مستحکم برای فرماندهان مستقرنمودیم و صبح همگی نماز صبح را در سنگر به جا آوردیم. 

 

 

شهید صفوی در آخرین سخنرانی خود می گوید:

 

 

در بدترین شرایطی که نقاط تصرف توسط قوای اسلام شدیدا زیر آتش بود و برادرانفرماندهی محترم ما رفته بودند، و خودشان در کنار رزمندگان ایستاده بودند و هدایتشان می کردند، که هم نزدیک تر بشود ارتباط شان و هم سریع تر بتوانند هدایت را صورتبدهند، وقتی خبر به ما دادند؛ ما چندین سنگر بیمارستانی برای ایشان فرستادیم، کهبه آقا محسن(فرمانده اسبق سپاه) عرض کردم دو تا سنگر برایشان علم شد، باور نمی کردکه توی آن شرایط ما بتوانیم یک سنگرهایی به طول خارجی حدود 4 متر و به ضخامت 60سانتی متر به ارتفاع 3 متر روی آن جاده های بد، با آن شدت آتش و با آن دید مستقیمدشمن، بتوانیم بفرستیم و مونتاژکنیم. البته جرثقیل مان منهدم شد، بچههایمان(نیروهای قرارگاه صراط المستقیم) شهید شدند، زخمی شدند، ولی این حضور مهندسیبه عنوان پشتیبانی کننده واحدهایی که عمل می کنند این مهم است

 

 

شهید صفوی به پیش ساختگی احداثات در عرصه مهندسی جنگ بسیار اهمیت میداد و سنگرهای شهید صفوی در چندین تیپ توپخانه، تک نفره، سه نفره، پنج نفره و جمعی(مقرهای فرماندهی) احداث می گردید.

 

 

همسر شهید صفوی در این باره می گوید :

 

 

چند روز قبل از شهادت آقا محسن، طی تماس تلفنی با یکی از دوستان شاندرباره سنگرهای پیش ساخته ای صحبت می کردند که در یکی از اتاق های ساختمان مسکونی،مونتاژ گردد. و با او قرار گذاشتند که طرح آن را برای اجرا به او برسانند . از شهید محسن درباره این سنگرها سوال کردمو ایشان گفتند این سنگرها از چند قطعه بتنی متشکل است که فضایی حدود 5 متر مربع رادر یکی از اتاق ها اشغال می کند .

 

 

2.احداث پل ها، سد ها، شناورها، اسکله ها وجاده ها

 

 

سرلشگر یحیی رحیم صفوی فرمانده اسبق سپاه درباره پل خاکی شهید سلیمیمی گویند:

 

 

عراقی ها تمام پل ها را که حدفاصل آبادان و اهواز بود با موشک لیزریمنهدم کردند. به طوری که تمام پل های بهمن شیر از بین رفت و دیگر هیچ ارتباطی بین جزیرهفاو با آبادان و اهواز وجود نداشت . ما نمیتوانستیم نیرو به فاو برسانیم؛ نه آذوقه و مهمات و نه حتی آب خوردن. مجروحین فاورا نمی توانستیم تخلیه کنیم و به بیمارستان علی ابن ابی طالب برسانیم.سردار محسن رضایی از شهید صفوی خواستند: شما بزرگترین کاری که میتوانی بکنی؛ این است که روی بهمن شیر یک پل خاکی بزنی. اگر موشک لیزری هم زدندمنهدم نشود .

 

 

آن بزرگوار همه بچه های قرارگاه صراط المستقیم را بسیج کرد. خاکریختند تا رودخانه عظیم بهمن شیر را با خاک پر کنند. ولی در دو مرحله شکست خوردند.شدت جریان آب به حدی بود که این دو ساحل به هم متصل نمی شد. ابتکار و ایمان ایشانپشتوانه احداث پل بود .

 

 

مهندس اصغر امینی یکی از مهندسین ارشد قرارگاه صراط درباره پل بهمنشیر می گوید: 

 

 

پل بهمن شیر در محلی احداث گردید که شدت آب بسیار زیاد بود به گونه ایکه حتی یک واگن قطار را وقتی درون رود اروند انداختیم، فورا واگن را آب برد. ودیگر آنکه خاک منطقه به اصطلاح چرب و سست بود و در برابر آب توان و استحکامو گیرایی لازم را نداشت. اما به یاری خدا، دعای امام و جسارت، توانمندی و مدیریتشهید محسن توانستیم موفق شویم .

 

 

سردار محمد فروزنده درباره یکی دیگر از پروژه هایی که توسط قرارگاهصراط المستقیم احداث گردید، می گوید: 

 

 

بنده فرمانده قرارگاه خاتم الانبیاء در آن زمان بودم. مهم ترین مشکلمان این بود؛ در عملیات کربلای پنج و فتح شلمچه، ما یک جاده بیشتر برای ورود وخروج به منطقه جنگی نداشتیم. منطقه باتلاقی بود و هیچ کاری انجام نمی شد. دو شب ماندهبه عملیات، سردار محسن رضایی ، شهید صفوی را خواستند و گفتند: ما می دانیم کارهاینشدنی را انجام می دهی. برو و این جاده را هر قدر می توانی با سنگ و شن و ماسه پرکن تا نیروها بتوانند از این باتلاق عبور کنند و هم جاده مطمئنی باشد تا هم وسایلنقلیه و تانک ها و نفربر هایمان نیز بتوانند عبور کنند . ایشانفقط چهل و هشت ساعت وقت داشت. در همین زمان، بدون اینکه لحظه ای بخوابد تمامکمپرسی ها و دستگاه های مهندسی را بسیج کرد. همه کارهای جانبی را متوقف کرد و بایک مدیریت و فرماندهی خاصی این جاده را با شن و ماسه که به ابتکار ایشان از منطقه اندیمشکتوسط قطار سپاه آورده شده بود، پوشاند. 

 

 

سردار فضلی در باره نقش شهید صفوی در احداث پل می گویند:

 

 

پل بعثت به روی رودخانه اروند، توسط رزمندگان اسلام احداث شد، که نقششهید صفوی در احداث این پل کاملا بارز بود. اسکله هایی که در عملیات های دیگر موردنظر بود، یا سکوهای پرتابل موشک را ایشان طراحی و اجرا کردند. در بعضی از پروژه ها چندین هزار نیرو باید ماموریت انجام می دادند،همراه چند صد مهندس ماهر و زبردست، که ایشان باید هدایت شان می کردند .

 

 

3.احداث سکوهای موشکی هاگ

 

 

یکی از ابتکارات شهید صفوی در احداث سکوهای موشکی پرتابل بود. نوعطراحی، احداث، سرعت جابجایی، استتار و از همه مهمتر مکان یابی و برنامه ریزی چیدمانو جابجایی این سکوها سبب شد ماهواره های جاسوسی و هواپیماهای شناسایی عاجز ازشناسایی آنها شوند.

 

 

شهید صفوی در مصاحبه ای با مجله پیام انقلاب (شماره صد و هفتاد و سه)درباره احداث سایت های موشکی می گویند: 

 

 

در عملیات والفجر هشت اکثر سایت های موشکی که در زدن هواپیما های دشمنموثر بودند، توسط قرارگاه صراط احداث شد و بیشترین هواپیماهای دشمن در طول عملیاتوالفجر 8 سقوط کرد، که در طول جنگ بی سابقه بود.

 

 

سردار مهدی مبلغ درباره احداث سکو های موشکی می گوید :

 

 

احداث سکوهای موشکی هاگ، که عراقی ها و همچنین آمریکایی ها و متخصصانشوروی به کمک ماهواره های جاسوسی شان، هم نتوانسته بودند بفهمند، بر عهده ایشان بود.

 

 

4.دکل های دیده بانی به ارتفاع 60 متر

 

 

شهید صفوی به عنوان عضوی از درون سپاه، که مسئولیت ورود دستگاه هایدولتی را به مناطق جنگی پذیرفته بود، به خوبی توانست با شناخت عمیق و گسترده ازمهندسی دستگاه های دولتی و شناخت و ارتباط با رزمندگان اسلام، به عنوان مفصل و لولایارتباطی میان بدنه دولت و رزمندگان عمل کند. 

 

 

همکاری وزارتخانه های دولتی باعث ورود متخصصین و امکانات جدید به عرصهمهندسی جبهه و منتج به ابتکارات جدید گردید. یکی از ابتکارات شهید صفوی تغییر کاربریدکل های برق ،با اندکی تغییرات در طرح و تقویت سازه، به برج دیده بانی بود که سرعتو دقت در تولید و نصب، استحکام مناسب، مرمت پذیری، دمونتاژ شدن و ارتفاع بسیاربیشتر از خصوصیات دکل های برق است که با ایده ای ساده اما مبتکرانه تبدیل به برجکهای دیده بانی شد.

در این خصوص شهید صفوی می گویند:
دکل های دیده بانی که بیشتر از بیست مترش را در جبهه سابقه اش نبود، آن هم محدود بود، ما و از طریق برادران عزیز وزارت نیرو، دکل های برق را تبدیل کردیم به دکل های دیده بانی، با مقاومت بیشتر، استحکام بیشتر، ارتفاع بیشتر، تا شصت متر رساندیم. آن برادرانی که وارد هستند به مسائل جنگ، می دانند دکل دیده بانی یعنی چشم توپ خانه، چشم واحد عمل کننده، هر چه این شعاع دید بیشتر باشد، توپخانه بهتر می تواند کار کند، واحدعمل کننده بهتر می تواند دشمن را شناسایی کند و برخورد کند، این چشم با همین دکل ها ایجاد می شود .

فضائل فردی و اخلاق اجتماعی

شهید صفوی انسان خستگی‌ناپذیری بود؛ با اطمینان می‌توان گفت که روزی 18 الی 20 ساعت کار می‌کرد. بسیاری از اوقات خواب وی در طول مسیر و در جاده‌ها روی صندلی ماشین بود و میزان استراحت او، به حد فاصل دو کار در بین راه بستگی داشت. از خصوصیت دیگر این شهید بزرگوار، صبر و خویشتن‌داری در جنگ بود و با وجود فشارهای کار مهندسی جنگ و مسئولیت سنگینی که بر دوش ایشان بود، یک بار دیده نشد که عصبانی شود و به کسی تندی کند. عموماً‌ چهره‌ی بشاش و صمیمی و اخلاقی خوش داشت. غیر از کار سخت و طاقت‌فرسای مهندسی، به کار فرد فرد برادران رسیدگی می‌کرد و سعی داشت مسائل پرسنل خود را حل کند و به مشکلات آنان در حد مقدورات رسیدگی نماید. از طرفی به‌دلیل حضور مستمر در جبهه و مشغله و مشکلات کاری زیاد، به‌ندرت موفق به دیدن خانواده‌ی خود می‌شد. سردار صفوی نسبت به بسیجی‌ها به‌شدت عشق می‌ورزید و آن‌ها را بسیار قبول داشت تا آنجا که می‌گفت: “ما باید جان خود را فدای بسیجی‌ها کنیم.”

 

 

شهادت

 

 

تصاویر